نیاز فوری به برقراری خط ارتباطی نظامی بین ایران و آمریکا

تحولات اخیر: تنش بین ایران و آمریکا تاکنون چندین بار این دو کشور را در یک قدمی جنگی عیان و رودررو قرار داده است. در حالی که هیچ کدام از طرفین به دنبال جنگی تمام عیار نیستند، زنجیره زدوخورد‌‌‌‌‌های متقابل به همراه افزایش اظهارات خصمانه نشان می‌دهد که خطر رویارویی نظامیِ بزرگ‌تری وجود دارد.

اهمیت موضوع: با توجه به کانال‌های ارتباطی محدود بین تهران و واشنگتن، یک برخورد تصادفی یا سهوی بین دو طرف می‌تواند به سرعت به درگیری گسترده‌تری تبدیل شود. چنین خطری به ویژه در خلیج فارس بسیار زیاد است، چرا که در این منطقه ناوگان‌های نظامی ایران و آمریکا در نزدیکی یکدیگر مشغول به عملیات هستند.

راه‌کارها: ایران و آمریکا باید کانالی برای ممانعت از برخورد نظامی ایجاد کنند که در مواقع حساس و بحرانی شکاف بین تقابلات غیرمترقبه دریایی و دیپلماسی درسطح مقامات عالی را پر کند. در مکانیسمی که ارتباطات از کانال شخص ثالثی انجام شود، این خطر وجود دارد که بدفهمیِ پیام‌های ارسال شده و خطاهای محاسباتی به وقوع یک درگیری بیانجامد.

۱. چکیده:‌

در یازده ماه گذشته ایران و آمریکا سه بار در آستانه برخورد نظامی تمام عیار قرار گرفتند. این تنش‌ها نتیجه کمپین «فشار حداکثری» دولت ترامپ علیه ایران و واکنش «مقاومت حداکثری» از سوی تهران بوده که با خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها شکل گرفته است. به نظر نمی‌رسد که هیچ کدام از طرفین ایرانی و آمریکایی خواستار جنگ باشند، اما آنها در عمل با دست زدن به اعمال تحریک‌آمیز در شرایطی که توان محدودی برای ارتباط با طرف مقابل داشته‌اند، احتمال جنگ را افزایش داده‌اند. همانطور که از تهدید دونالد ترامپ مبنی بر «سرنگونی» قایق‌های ایرانی در صورت ایجاد مزاحمت برای کشتی‌های آمریکایی برمی‌آید، خطر درگیری در خلیج فارس و تنگه هرمز بیشتر از هر جای دیگری است چراکه این منطقه محل ازدحام تانکرهای نفتی و ناوگان‌های دریایی است. ناتوانی طرفینِ مناقشه در برقراری ارتباط سریع در زمان وقوع یک حادثه راه را برای افزایش ناخواسته تنش باز می‌کند، خصوصا اگر یکی از طرفین برداشت اشتباهی از شرایط داشته باشد و دچار خطای محاسباتی شود. ایجاد یک کانال ارتباطی کارآمد با کمک شخصی ثالث، نظیر عمان، می‌تواند ریسک وقوع چنین سناریویی را کاهش دهد. اگر چنین مکانیسمی موفق عمل‌کند می‌تواند به عنوان یک الگو در سایر نقاط بحران خیز نیز مورد استفاده قرار گیرد.

این گزارش نیاز به یک کانال ممانعت از برخورد نظامی بین ایران و آمریکا را مورد بررسی قرار می‌دهد و عناصر اصلی تشکیل دهنده آن را مشخص می‌کند. همچنین این گزارش بر اساس ده‌ها مصاحبه با مقامات فعلی و سابق آمریکایی، اروپایی،‌ عمانی و ایرانی تنظیم شده که با خلیج فارس آشنایی داشته و یا از تلاش‌های گذشته برای ایجاد خطوط ارتباطی نظامی بین آمریکا و رقیبان‌اش مطلع بوده‌اند که از مثال‌های اخیر آن می‌توان به کانال ممانعت از برخورد نظامی بین نیروهای آمریکایی و روسی در سوریه و همچنین راه‌های ارتباطی با حشد شعبی در خلال کمپین ضد داعش در عراق اشاره کرد.