အရပ္သား တစ္၀က္ပါေသာ အစိုးရသစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ေျခာက္လၾကာၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အဓိက ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္သည္ ၂၀၁၁ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ၎၏ အဖြင့္မိန္႔ခြန္းတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည့္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ႀကီးမားေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အစီအစဥ္မ်ားကို  လ်င္ျမန္စြာ စတင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ အစိုးရေဟာင္းကို ႏွစ္႐ွည္လမ်ား ေဝဖန္ခဲ့သူမ်ား အားလည္း အျမင္မတူသည္မ်ား ေဘးဖယ္၍ တု္ိင္းျပည္ ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ အတူလက္တြဲ အလုပ္လုပ္ရန္ အဆိုျပဳၿပီး လက္လွမ္းမီေအာင္ ႀကိဳးစားလ်က္ရွိသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ထိုအခြင့္အေရးကို အရယူၿပီး ေနျပည္ေတာ္တြင္ ေခါင္းေဆာင္သစ္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ သမၼတသည္ တကယ့္ အေပါင္းလကၡဏာ ေဆာင္ေသာ ေျပာင္းလဲမႈကို လိုခ်င္ေၾကာင္း သူမက ေျပာဆိုသည္။ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွ အသင္းႀကီးကလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ လမ္းေၾကာင္းမွန္ေပၚ ေရာက္႐ွိေနၿပီဟု ယံုၾကည္ၿပီး၊ မၾကာမီ ၂၀၁၄တြင္ အဖြဲ႕ႀကီး၏ ဥကၠွဌေနရာကို  ျမန္မာႏိုင္ငံအား ေပးအပ္ေရးအတြက္ ေဆြးေႏြးၾကမည္ ျဖစ္သည္။  ထိုအခ်က္သည္ ျပည္တြင္း႐ွိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ဝါဒီမ်ားကို စြမ္းအားမ်ား ရရွိ္ေစၿပီး ၎တို႔ တိုက္တြန္းထားေသာ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရး  ျပန္္လည္ တည္ေဆာက္ေရးကို လုပ္ေဆာင္ရန္ အခ်ိန္ သတ္မွတ္ေပးလိုက္ သကဲ့သို႔ ႐ွိေနသည္။ ယခုလို အခ်ိန္မ်ိဳးတြင္ အေနာက္ႏုိင္ငံ မူဝါဒ ခ်မွတ္သူမ်ားသည္ တိုးတက္လာေသာ အေျခအေန အေပၚ တုန္႔ျပန္ ေျခလွမ္း လွမ္းသင့္ပါသည္။ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ားအား လႊတ္ခဲ့ပါက အဓိက ေျခလွမ္းမ်ားျဖင့္ တုန္႔ျပန္ရန္ ျပင္ဆင္ထားသင့္သည္။

ၾသဂုတ္လ(၁၉)ရက္ေန႔ မိန္႔ခြန္းတြင္ သမၼတသည္ ၎၏ အျမင္ကို ႐ွင္း႐ွင္းလင္းလင္း ေျပာၾကားခဲ့ရာ ၎၏ ရည္မွန္းခ်က္မွာ ႏုိင္ငံကို ေခတ္မီွ၍ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ေသာ ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံ တည္ေဆာက္ရန္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ထိုသို႔ တည္ေဆာက္ရန္ အတြက္ မည္သည့္ ေျခလွမ္းမ်ား လွမ္းရမည္ ဆိုသည္ကို လြန္ခဲ့ေသာ (၆)လက ၎၏ ႐ိုးသားၿပီး လတ္ဆတ္ေသာ အဖြင့္ မိန္႔ခြန္းတြင္ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာသူမ်ားက အဆိုပါ မိန္႔ခြန္းကို ‘အေျပာ’ သာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုၿပီး လက္မခံခဲ့ေပ။ သို႔ေသာ္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏုိင္ငံေရးအရ လည္းေကာင္း၊ စီးပြားေရး အရ လည္းေကာင္း၊ တိုးတက္မႈ မ႐ွိဘဲ တန္႔ေနျခင္းထက္ စာလွ်င္ မ်ားစြာ အဓိပၸာယ္ ႐ွိပါသည္။ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀)ခန္႔ အာဏာ႐ွင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္အျပီးတြင္္၊ ယခု အစိုးရသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မႈ ပံုစံသစ္ ျဖစ္ၿပီး၊ လံုးဝျခားနားေသာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ဆက္တင္ အသစ္ျဖစ္ပါသည္။ ယခင္လ အနည္းငယ္က လံုးဝ မေတြးဝံ့ခဲ့ေသာ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားႏွင့္ အစျပဳ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကုိ ခြင့္ျပဳလာခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရသည္။

သမၼတႀကီး ေျပာခဲ့ေသာ စကားမ်ားကို  ယခုအခါ လက္ေတြ႕လုပ္ေဆာင္ ေနၿပီျဖစ္သည္။ ၿပီးခဲ့ေသာ ရက္သတၱပတ္မ်ားအတြက္ သမၼတ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အစီအစဥ္အတြက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ခိုင္မာေသာ ေျခလွမ္းမ်ား စတင္ခဲ့ရာ၊ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္ေသာ  စီးပြားေရးအတြက္  အင္အားသစ္မ်ား ေပးရန္၊ အမ်ိဳးသား ႏိုင္ငံေရးကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနမ်ား တိုးတက္ရန္ အခ်က္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။ တိုင္းျပည္တြင္ အေျခခံက်ေသာ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ေဖာ္ေဆာင္ရန္ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ ပတ္သက္ဆက္စပ္မႈမ်ား  ႐ွိေနလိမ့္မည္ ဆိုသည္မွာ ထင္႐ွားလ်က္ရွိသည္။ ထိုသို႔ေသာ ခက္ခဲေသာ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား၏ ေအာင္ျမင္မႈသည္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခိုင္မာေသာ ေခါင္းေဆာင္ထက္ ပို၍ လိုအပ္ပါသည္။ ယခင္ မေျပာင္းလဲႏုိင္ေသာ အေျခအေနေဟာင္း (Status quo) တြင္ အသာစီးရေနသူမ်ား၏ ခုခံ ဆန္႔က်င္မႈကိုလည္း ေမွ်ာ္လင့္ထားရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ အထီးက်န္ ျဖစ္ၿပီး အာဏာ႐ွင္ စနစ္ လက္ေအာက္မွ ရုန္းထြက္လာရေသာ ႏုိင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံ အေနျဖင့္ နည္းပညာ ဆုိင္ရာ ၊ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ဆုိင္ရာ စြမ္းေဆာင္မႈ အားနည္းမႈ မ်ားသည္ ႀကီးမားေသာ အကန္႔အသတ္မ်ား ျဖစ္ေနသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ အေနာက္ ႏုိင္ငံမ်ားမွ အႀကံဥာဏ္မ်ားႏွင့္ ႏုိင္ငံစံု အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အကူအညီမ်ားကို ေနရာတက် ျဖည့္ဆည္းေပးရန္ အလ်င္အျမန္ လိုအပ္ေနျခင္းေၾကာင့္  ထိုကိစၥကို ခြင့္ျပဳၾကရလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။

အခ်ိဳ႕ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာသူမ်ားက သတိထားၾကရန္ တိုက္တြန္း ေနဆဲ ျဖစ္ၿပီး၊ ၎တို႔သည္ မည္မွ် ေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီ ဆိုသည္ကို အာ႐ုံ မျပဳဘဲ၊ မေျပာင္းလဲဘဲ က်န္ေနသည္ မ်ားကိုသာ လက္ညိႈးထိုးလ်က္ ႐ွိပါသည္။ ေသခ်ာေအာင္ ေျပာရလွ်င္ ေအာင္ျမင္ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားသည္၊ အာမခံျခင္းႏွင့္ သီးျခားစီ ဆိုသည့္အခ်က္ ပင္ ျဖစ္သည္။ အေျခခံက်ေသာ ေျခလွမ္းမ်ား လွမ္းဖို႕ေတာ့  လိုေနပါေသးသည္။ တိုင္းရင္းသားမ်ားအား ခြဲျခားထားျခင္းကို ကုစားရန္၊ ဆယ္စုႏွစ္ မ်ားစြာ ၾကာေနေသာ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡမ်ား၏ အေမြဆိုးမ်ား ေက်ာ္လႊားရန္၊ စစ္တပ္၏ ေသြးထြက္သံယို ႏွိပ္စက္မႈမ်ား အေပၚ လက္႐ွိ စြပ္စြဲထားမႈမ်ားကို ေျဖ႐ွင္းရန္၊  ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးရန္၊ အေျခခံအရပ္သား ရပိုင္ခြင့္မ်ား ျပန္လည္ ရ႐ွိရန္ႏွင့္ မီဒီယာ ဆင္ဆာမ်ား ေ႐ွ႕ဆက္၍ ေျဖေလွ်ာ့ရန္ စသည့္ကိစၥမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။

အေနာက္ႏုိင္ငံ မ်ားသည္ အေပါင္းလကၡဏာ ေဆာင္ေသာ တိုးတက္မႈမ်ားကို တုန္႔ျပန္ရန္ အသင့္႐ွိေၾကာင္း အခ်က္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ အနည္းဆံုးအားျဖင့္ ၎တို႔သည္ ျပင္းထန္မႈမရွိေသာ ႏုိင္ငံေရး ဆိုင္ရာ ရပ္တည္မႈေတာ့ ႐ွိသင့္ ပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာ ေငြေၾကးအဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ UNDP ကဲ့သို႔ေသာ ႏုိင္ငံစံု ေအဂ်င္စီမ်ားကို ၎တို႔လက္႐ွိ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အတြင္းမွာပင္ ျဖစ္ႏုိင္သမွ် လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ရန္ အားေပးၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ ထိုနည္း တူစြာပင္ အီးယူအဖြဲ႕ဝင္မ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေပၚ သတိႀကီးစြာ ထားျခင္းထက္ စာလွ်င္ အီးယူေကာင္စီ၏ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေပၚခ်မွတ္ထားေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား အေပၚတြင္ အျမင္က်ယ္က်ယ္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုရန္ ေထာက္ခံ ကူညီသင့္ လွေပသည္။ ေနျပည္ေတာ္ကလည္း လမ္းေၾကာင္းသစ္ကို သြားေနသည္ ျဖစ္ရာ၊ အထက္က ဆိုခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံေရး ေျခလွမ္းေလးမ်ားသည္ ယခု လုပ္ေဆာင္ေနေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတြင္ ဟန္ခ်က္ညီေအာင္္ ပံ့ပိုးရာ ေရာက္ေပသည္။

အေနာက္ႏိုင္ငံမွ အမ်ားစု အဓိကစံအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားမႈမ်ားကို မၾကာမီ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ေတာ့မည္ ဆိုေသာ ျပဆိုမႈမ်ား ႐ွိ္ေနၿပီျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္တြင္ အတုိက္အခံ၏ တင္ျပခ်က္ ျဖစ္ေသာ သမၼတအား ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ား လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ျပဳေရး တင္ျပရန္ အဆိုကို တပ္မေတာ္သား အမတ္မ်ားက ေထာက္ခံခဲ့ျခင္း တို႕ပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ အံ့ၾသဖြယ္ မူဝါဒမ်ား ေျပာင္းလဲမႈမ်ား နည္းတူ ယခင္က အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈ ျပဳခဲ့သူမ်ားကလည္း မူဝါဒ ေျပာင္းလဲ ေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ထိုသို႔ေျပာင္းလဲမႈ  မလုပ္ႏုိင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ယခင္ေတာင္းဆိုမႈ အေဟာင္းမ်ား ေနရာတြင္  အသစ္မ်ားႏွင့္ အစားထိုး ေျပာင္းလဲမႈ မျပဳႏုိင္ခဲ့လွ်င္၊ မူဝါဒမ်ား၏ စြမ္းအားေလ်ာ့နည္း သြားေစမည္ ျဖစ္ၿပီး၊ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ား၏ အားနည္းေသာ ၾသဇာ လႊမ္းမိုးမႈကို ပိုမို အားနည္းသြားေစမည္ ျဖစ္ပါသည္။ တုိင္းသူျပည္သားမ်ားကို အက်ိဳး႐ွိေစမည့္ ျပည္တြင္း႐ွိ လူ႔အခြင့္အေရးနွင့္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း အေနျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳ၍ ေထာက္ခံ သင့္လွေပသည္။

Crisis Group အေနျဖင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ထားေသာ အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈမ်ားသည္ ပစ္မွတ္ထားသည္ ျဖစ္ေစ၊ ပစ္မွတ္ မထားသည္ျဖစ္ေစ၊ ရလဒ္ မ႐ွိေၾကာင္း ယခင္ ကတည္းက ႐ႈျမင္ခဲ့ၿပီး ယင္းပိတ္ဆို႕မႈမူဝါဒသည္ ျမန္မာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားၾကားတြင္ ရန္သူမ်ား ဝုိင္းေန၍ မိမိ ကိုယ္ကို ကာကြယ္ရမည္ ဆိုေသာ ဓိတ္ဓာတ္မ်ိဳးကိုသာ ျဖစ္ေစၿပီး၊ ဆင္းရဲေသာ ျပည္သူ မ်ားအား ထိခိုက္ေစ ပါသည္။ ေျပာင္းလဲမႈ အ႐ွိန္ေကာင္းလာ ေလေလ၊ အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈမ်ား ဆက္ထားရန္ သို႔မဟုတ္ ထပ္တိုးရန္ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ား အားနည္း လာေလေလ ျဖစ္ေပမည္။

စစ္တပ္သည္ သူပုန္ထမႈမ်ားကို ေသြးထြက္သံယို ႏွိမ္ႏွင္းရန္ မဟာဗ်ဴဟာကို ဆက္လက္ ကိုင္စြဲထားေၾကာင္း လံုေလာက္ေသာ အေထာက္အထားမ်ား ႐ွိေနၿပီး၊ ျပည္တြင္းတြင္ တာဝန္ယူ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မႈ မ႐ွိမျခင္း၊ ႏုိင္ငံတကာ ေကာ္မ႐ွင္ ဖြဲ႕စည္းရန္ ေတာင္းဆိုေနမႈမ်ား ႐ွိေနဦးမည္သာ ျဖစ္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ မ႐ွင္းလင္းေသာ အခ်က္မွာ၊ ႏုိင္ငံတကာ ေကာ္မ႐ွင္ တစ္ခုကို ဖြဲ႕စည္းႏုိင္ခဲ့သည္ ထားဦး၊ ထို႔အဖြဲ႕သည္ ယခင္ က်ဴးလြန္ခဲ့မႈမ်ားကို ယခုအခ်ိန္ ထိေရာက္စြာ အေရးယူႏုိင္ေသာ နည္းလမ္းတစ္ခု လား ၊ ထိုအဖြဲ႕ေၾကာင့္ ေနျပည္ေတာ္တြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ေလွ်ာ့ခ် လိုက္ျခင္းကို ျဖစ္ေစ မွာလား ဟု ေမး ရန္ ရွိေနေပသည္။