EU moet Khartoem gericht straffen

De EU-ministers voor Buitenlandse Zaken hebben al twintig keer Soedan veroordeeld. Nu is het tijd voor sancties, naast de inspanningen van de VN, zegt Pat Cox.

Op 23 april vaardigden de Europese ministers van Buitenlandse Zaken de twintigste verklaring uit over de crisis in Darfur in drie jaar tijd. Het was een nieuw schandelijk dieptepunt.

Steunden ze het voorstel van premier Blair om het verbod op militaire vluchten boven Darfur, dat door de VN-Veiligheidsraad in 2005 was afgekondigd, kracht bij te zetten? Neen. Gaven ze gehoor aan de verklaring van bondskanselier Merkel tijdens de Europese top in maart 2007 om strenge sancties tegen Khartoem te overwegen? Neen. Hebben ze vooruitgang geboekt in vergelijking met de negentien vorige onbruikbare verklaringen? Jammer genoeg niet.

In plaats daarvan spelen ze de bal door, verlaten ze het terrein en verklaren ze ‘dat de Raad (van ministers van Buitenlandse Zaken, red.) zijn steun herhaalt voor de dringende overweging van verdere maatregelen door de VN-Veiligheidsraad’. Met andere woorden: laat de VN het oplossen.

Het is waar dat krachtdadige stappen op wereldniveau ideaal zouden zijn, maar vooruitgang uit die hoek gaat ondraaglijk langzaam. Er is bovendien geen reden waarom de EU de VN-inspanningen niet zou kunnen aanvullen.

De Veiligheidsraad vroeg in augustus 2006 om een VN-vredesmacht van 20.300 manschappen, maar deze resolutie zocht de voorafgaande instemming van Khartoem. Die goedkeuring kwam er niet. De Soedanese autoriteiten en de VN kwamen in november tot een overeenkomst voor een hybride troepenmacht, bestaande uit militairen van zowel de VN als de Afrikaanse Unie (AU). De ontplooiing hiervan zou in drie fasen gebeuren. Maar sindsdien heeft Khartoem alles in het werk gesteld om dit te vertragen.

Negen maanden na de VN-resolutie en zes maanden na het akkoord over een missie staan we nog steeds ver van enige betekenisvolle VN-steun aan de AU in Darfur. Dat is grotendeels te wijten aan het dwarsliggen van de regering en een verdeelde internationale aanpak.

De EU en haar lidstaten moeten een sleutelrol spelen om de druk op Khartoem op te voeren, met als doel een einde te maken aan het gedraal van de Soedanese leiders. Die moeten de prijs betalen voor hun onophoudelijke onbuigzaamheid. De Amerikaanse regering werkt meer en meer in die richting, maar kan succesvolle resultaten niet alleen bereiken. De EU kan helpen.

Ten eerste zouden de EU-ministers van Buitenlandse Zaken gevolg moeten geven aan de oproep van het Europees Parlement en doelgerichte sancties opleggen aan de Soedanese regering. Die zouden dan ook de door de VN als medeplichtigen aangeduide personen moeten raken. Hun financiële tegoeden in Europa moeten worden bevroren en zij moeten een reisverbod binnen de EU krijgen. Deze maatregelen zijn trouwens al van kracht voor verantwoordelijken van mensenrechtenschendingen in landen als Myanmar, Oezbekistan en Zimbabwe.

Als tweede maatregel zou de EU de inkomsten van de Soedanese regering en de instroom van buitenlandse investeringen moeten aanpakken. De EU en haar lidstaten moeten wetten maken die Europese bedrijven verbieden direct te participeren in Soedans oliesector en in afgeleide industrieën. Dit zou gepaard moeten gaan met voorzieningen voor alternatieve steun aan de autonome regering van Zuid-Soedan.

Ten derde zou de EU haar eigen onderzoek moeten beginnen naar de rekeningen van Soedenese bedrijven en economische tegoeden die zijn gelinkt aan de National Congress Party die de macht heeft in Khartoem. Dit zou de weg openen voor sancties tegen bedrijven die de regering steunen en daardoor indirect de milities financieren.

Geen van deze maatregelen zou de noodzaak voor actie op VN-niveau ondermijnen. Integendeel, deze dubbele aanpak zou een echte aanmoediging kunnen betekenen voor het vredesproces: het zou Khartoem meer onder druk zetten om zich te engageren voor vredesgesprekken en het zal een duidelijke boodschap van de internationale gemeenschap geven, namelijk dat Khartoems voortdurende misdaden tegen de menselijkheid in Darfur niet getolereerd zullen worden. Gerichte strafmaatregelen zijn de beste manier om de regering af te raden haar zoektocht naar een militaire overwinning verder te zetten en om van vrede de beste oplossing voor alle partijen te maken. Een bewijs hiervoor is de ondertekening in 2005 van het vredesakkoord dat een einde maakte aan de oorlog met het Zuiden. De eisen van de internationale gemeenschap gingen toen gepaard met dreigementen van het opleggen van sancties, inclusief het beperken van het reisverkeer van Soedanese functionarissen en dat van Sudan Airways.

Het voortdurend doorschuiven van de verantwoordelijkheid door de EU moedigt Khartoem enkel aan. Bij de volgende samenkomst op 14 en 15 mei hebben de Europese ministers van Buitenlandse Zaken voor de 21ste keer de kans om die les te leren en om de nodige druk op te voeren die de VN kan helpen om de gruwelen te stoppen.