De tijd van sancties voor Myanmar is voorbij

Nu Myanmar ambitieuze hervormingen inzet en zijn oude denkpatronen opgeeft, moeten ook westerse landen hun denkwijzen opgeven en een meer genuanceerde kijk ontwikkelen.

Na decennia van vrijwillig isolement ondergaat Myanmar, het vroegere Birma, een opvallende en tot dusver vreedzame transitie weg van het autoritaire bewind. Het evolueert in de door het volk en door de internationale gemeenschap gewenste richting.

De drastische hervormingen die president Thein Sein op het getouw zet, hebben de goedkeuring van oppositieleider Aung San Suu Kyi. Die zegt dat ze gelooft in de oprechtheid van de president.

Mensen genieten volop elementaire politieke vrijheden, zoals het recht om zich te organiseren, bijeen te komen, hun mening te verkondigen en kandidaat te zijn voor politieke functies. Een jaar geleden was dat nog ondenkbaar.

De overheid gaat de confrontatie niet meer aan met de etnische minderheden in het land. In de plaats is een nieuw vredesinitiatief gekomen, waarbij elf bestanden werden gesloten met gewapende groeperingen. Alleen het opstandige Kachin maakt daar geen deel van uit. Die bestanden zijn een bemoedigende eerste stap in wat moet uitgroeien tot een ruime inspanning om de kijk van het land op zichzelf te veranderen na zestig jaar burgeroorlog.

Aung San Suu Kyi is kandidate voor tussentijdse parlementsverkiezingen op 1 april. De Nationale Liga voor Democratie is geregistreerd en niet verboden. Haar ooit verboden beeltenis is alomtegenwoordig in de hoofdstad.

Ongehinderd

Duizenden mensen dagen op als Suu Kyi campagne voert, de media mogen ongehinderd berichten over haar activiteiten. De verkiezingen om 48 van de 656 zetels toe te wijzen, zullen niet perfect zijn, maar de verwachting is dat ze veel vrijer en eerlijker zullen verlopen dan deverkiezingen van november 2010.

Er moet nog veel veranderen. Na decennia zonder wetgevende macht is Myanmar te afhankelijk van de Britse koloniale wetten. 'Noem iets, en we moeten het hervormen', zei een regeringsadviseur vorige week tegen mij in Yangon. Onderontwikkelde landbouw, verouderde infrastructuur, een verstarde ambtenarij, en een mentaliteit gekweekt tijdens decennia van isolement verander je niet van vandaag op morgen.

Het goede nieuws is dat de meeste hooggeplaatste functionarissen dat beseffen en niet afkering staan tegenover buitenlandse hulp. Iedereen, tot de president toe, beseft dat het land verzwakt is door het isolement.

Kapitaal, knowhow en nieuwe ideeën zullen geïmporteerd worden, maar het is niet zeker of die altijd bruikbaar of goedbedoeld zullen zijn. De uitdaging voor het Westen, dat mee heeft gezorgd voor het isolement van het land, moet er in bestaan anders om te gaan met de hervormingsinitiatieven.

Of de bestaande sancties hebben bijgedragen aan de hervormingen, is niet duidelijk. Maar vasthouden aan de sancties zal de hervormingsdrang niet aanwakkeren, ze wegnemen wel. Myanmar ondergaat grootschalige veranderingen. Dat heeft te maken met het groeiende ongenoegen van de bevolking, maar ook met de voorbereiding van de Zuidoost-Aziatische Spelen die het land in 2013 organiseert, en met het voorzitterschap van de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties (Asean) in 2014. De regering houdt met haar democratische ingesteldheid ook rekening met een herverkiezing in 2015.

Dreigingen noch beloften

Dreigingen noch beloften zijn nodig om de agenda te bepalen.

Scepsis en onterechte voorzichtigheid zullen het hervormingsproces alleen afremmen en kunnen als zichzelf waarmakende voorspelling een mislukking in de hand werken. Nee, het is tijd voor aanmoedigingen en steun. Samen moeten we Myanmar opnieuw openstellen voor de wereld, zodat we de situatie van de grotendeels verarmde bevolking kunnen verbeteren. Dat veronderstelt dat westerse overheden subtiel te werk gaan en een inspanning leveren die even groot is als die van de Myanmarese autoriteiten.

Ten eerste is het zoeken naar nieuwe redenen om de beperkingen intact te houden de foute aanpak. De sancties uitspelen om een oplossing te forceren voor het heersende etnische conflict met de gewapende milities in Kachin is een onhandige strategie. Ze legt druk op de regering en moedigt de andere zijde aan om te blijven vechten om meer uit de brand te slepen.

Ten tweede mag een algemeen verbod op handel, financiële transacties en ontwikkelingshulp niet langer gebruikt worden om alleenstaande bilaterale problemen aan te pakken, zoals de smokkel.

Ten slotte kan het niet langer dat alleen Aung San Suu Kyi zegt wanneer de sancties en beperkingen opgeheven moeten worden als ze haar intrede doet in het parlement als leider van de minderheidspartij.

De internationale gemeenschap duwt tegen een open deur in Myanmar; de echte moeilijkheid bestaat er in de drempel te overschrijden om efficiënt toe te werken naar een gedeeld doel. Noch sancties, noch een karrenvracht hulpinitiatieven zullen helpen.

Het is tijd voor een genuanceerde benadering, die rekening houdt met de binnenlandse agenda en die gedane zaken maakt met ingebakken wantrouwen en vooroordelen. Er is steun nodig om de politieke en economische hervormingen te versnellen, en, het belangrijkste voor de al zo lang geteisterde bevolking van het land, om tegemoet te komen aan begrijpelijke maar niet altijd realistische verwachtingen.