Report / Europe & Central Asia 2 minutes

Kosova pas Haradinajt

  • Share
  • Ruaj
  • Print
  • Download PDF Full Report

PËRMBLEDHJE

Shoqëria e shqiptarëve të Kosovës tregoi maturi në muajt e fundit e cila ishte e mirëseardhur, duke reaguar paqësisht ndaj ngritjes së aktakuzës për krime lufte kundër kryeministrit Ramush Haradinaj dhe në përvjetorin e trazirave të marsit 2004. Megjithatë, skena politike e shqiptarëve të Kosovës mbetet e përçarë dhe kjo vetëm sa vie e përkeqësohet. Mosbesimi mes dy partive më të mëdha, Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK) të Presidentit Rugova dhe Partisë Demokratike të Kosovës (PDK) të Hashim Thaçit, është duke ua larguar vëmendjen politikanëve nga gjetja e koncensusit për negociatat për statusin final, dita e të cilave është gjithjë e më afër. Javët e fundit kanë sjellur eskalim aq të madh të tensioneve mes tyre saqë kjo tani rrezikon të shpërthejë edhe në vrasje. Është vitale që bashkësia ndërkombëtare, në të njëjtën kohë derisa vlerëson gatishmërinë e Kosovës për bisedimet për statusin final, të shfrytëzojë muajt e rëndësishëm para nesh që të bëjë më tepër që të ndërtohen institucione të vetqeverisjes së vërtetë. Përndryshe, Kosova më shumë ka gjasa që shumë shpejtë të zhytet përsëri në jostabilitet dhe që përsëri të vëjë në rrezik tërë atë që është investuar në ndërtimin e një të ardhme evropiane për Ballkanin perendimor.

Edhe pse bashkësia ndërkombëtare është duke e vënë Kosovën në rrugën drejt njëlloj pavarësie, eskalimi i konfliktit politik të brendshëm si dhe vrasja e vëllaut të ish-kryeministrit Ramush Haradinaj në prill 2005 tregojnë se rreziku nga destabilizimi mbetet ende i madh. Paqja e tashme mes shqiptarëve të Kosovës dhe bashkësisë ndërkombëtare është shumë e kushtëzuar, e ndërtuar mbi optimizmin e rilindur për lëvizjen iminente drejt statusit final dhe pas konsolidimit të ndjenjës për marrjen e pronësisë mbi institucionet që erdhi si rezultat i qeverisjes më energjike dhe më efetkase të Haradinajt para se ai qe detyruar që të japë dorëheqje dhe të shkojë në Hagë. Pjesa më e madhe e Kosovës është e qetë, por vendlindja e Haradinajt, Deçani, mbetet një fuqi baroti, përplot me grupe të armatosura e të mllefosura, dhe e izoluar nga pjesa tjetër e Kosovës. Momnet i rëndësishm për sigurinë në Kosovë do të jetë vendimi i Tribunalit nëse do të lirohet të kthehet në shtëpi dhe të mbrohet në liri ish-kryeministri.

E detyruar të kalojë në opozitë nga koalicioni i LDK-së së Rugovës dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) e Haradinajt, PDK-ja, pasardhësja kryesore e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ndoshta më parë preferon që të rrëzojë qeverinë se sa të veprojë në mënyrë të përgjegjshme duke ndihmuar të gjendet një pozicion i përbashkët për statusin final. Nëse politikanët e Kosovës do të jenë në gjendje apo jo që të gjejnë gjuhë të përbashkët dhe të bashkëpunojnë në muajt në vijim, kjo do të ketë konsekuenca afatgjate në mundësitë e Kosovës që të funksionojë si një shtet atëherë kur prezenca e madhe ndërkombëtare do të jetë reduktuar në një mision monitorues shumë të vogël. Gjasat për të përfunduar në përçarje shkatërrimtare të ngjashme me ato në Shqipëri, janë më se reale.

Palët rivale në Kosovë duhet të punojnë me vetëdije që të evitojnë këtë skenar ose përndryshe do të jenë përgjegjëse për dështimin në ndërtimin e shtetësisë. Misioni i OKB-së (UNMIK-u) ka përgjegjësi, gjithashtu. Transferimi i pushtetit dhe përgatitja e Kosovës për statusin final duhet të shkojë më larg se sa vetëm të heqë dorë nga roli që ka pasur në gjashtë vitet e fundit. Duhet që të shfrytëzojë kohën deri tek negociatat si dhe kohën e negociatave për statusin final që të ndërmarë hapa energjikë e të nevojshëm që të trasojë rrugën për vetqeverisje të vërtetë. UNMIK ka tejkaluar shprehinë e të lëvizurit sipas inercionit por tani duket se më parë po ndjek një strategji të ikjes se sa një strategji të ndërtimit të shtetit. Në pjesën më të madhe, puna e bërë deri tani, me nguti, që të arrihet sa më shumë para vlerësimit të standardeve, është e kualitetit të dyshimtë dhe të arriturat vështirë se do të jenë të qëndrueshme. Problemet që do mund të rishfaqen dhe ta kërcënojnë Kosovën, siq janë tolrerimi i korrupcionit të gjërë dhe ekzistimi i shërbimeve partizane të zbulimit në kuadër të partive politike, po "fshehen nën qilim" në vend se të adresohen.

Prishtië/Bruksel, 26 maj 2005

Executive Summary

Kosovo Albanian society showed welcome maturity in recent months as it reacted calmly to the indictment for war crimes of Prime Minister Haradinaj and the anniversary of the March 2004 riots. However, Kosovo Albanian politics remain fractious and worse. Mutual distrust between the two leading parties, President Rugova's Democratic League of Kosovo (LDK) and Hashim Thaci's Democratic Party of Kosovo (PDK), is distracting politicians from seeking a consensus position for the approaching negotiations on final status. Recent weeks have seen an escalation in tension between them so bitter that it risks spiralling into killings. It is vital that the international community, as it assesses Kosovo's readiness for final status talks, use the next important months to do a great deal more to help build institutions for genuine self-government. Otherwise, Kosovo is likely to return to instability sooner rather than later and again put at risk all that has been invested in building a European future for the Western Balkans.

Even though the international community is beginning to move Kosovo toward some form of independence, the escalation of internal political conflict and the April 2005 murder of former Prime Minister Haradinaj's younger brother show that serious risks of instability remain. Kosovo Albanians' present peace with the international community is highly conditional, resting on renewed optimism about imminent movement on final status and upon some progress in consolidation of a sense of ownership of institutions resulting from the more vigorous and effective government that Haradinaj ran before he was forced to step down and answer charges in The Hague. Most areas are calm, but Haradinaj's home municipality of Decan is a tinderbox, full of angry armed groups, and isolated from the rest of Kosovo. The next security watershed will be the Tribunal's decision whether to grant bail so the former prime minister can return home while awaiting trial.

Forced into opposition by the coalition of Rugova's LDK and Haradinaj's Alliance for the Future of Kosovo (AAK), the PDK, the main successor of the Kosovo Liberation Army, may prefer to derail the government rather than act responsibly by helping to forge a joint position on final status. Whether its politicians can cooperate over the next months will have far-reaching consequences for Kosovo's ability to function as a state once the current heavy international presence is converted into a lighter monitoring mission. There is a real prospect of a ruinous factionalism similar to that which has developed in Albania.

Kosovo's rival parties have to work consciously to avoid this scenario or they will bear responsibility for the failure to consolidate statehood. The UN Mission (UNMIK) has a responsibility too -- transfer of power and preparation of Kosovo for final status must go beyond a mere letting go of its six-year holding operation. It must use the period leading up to and including negotiations on final status to take the vigorous action necessary to pave the way for genuine self-government. UNMIK has put aside its inertia but appears to be following more of an escape strategy than a state-building strategy. Much of the work being rushed through at present to get a result in the mid-year standards review is of questionable quality, not likely to stand the test of time. Problems that will come back to haunt Kosovo like toleration of widespread corruption and of powerful, unaccountable partisan political intelligence agencies are being swept under the carpet rather than addressed.

Pristina/Brussels, 26 May 2005

Subscribe to Crisis Group’s Email Updates

Receive the best source of conflict analysis right in your inbox.