Procesi i statusit final rrezikon të shkatërrohet për aq sa vendimi shtyhet për në vitin 2007. Grupi i Kontaktit i përbërë prej gjashtë shteteve, i cili ka sponzoruar procesin duhet që në afat sa më të shkurtër, të aprovoj paketën e marrëveshjes, që i dërguari i OKB-së, Marti Ahtisaari, duhet ta prezantojë para fundit të janarit, dhe Këshilli i Sigurimit i OKB-së duhet të miratojë një rezolutë të re, e cila do ta zëvendësojë rezolutën 1244 (1999), e cila do ta lejonte UNMIK-un t’i transferojë përgjegjësitë qeverisë së Kosovës dhe të përgatisë terrenin për vendosjen e misionit të ri ndërkombëtar të udhëhequr nga BE-ja. Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe BE-ja, duke vepruar së bashku, duhet të tregojnë vullnet politik për ta njohur Kosovën si të pavarur dhe të pengojnë tendencat e Serbisë dhe serbëve të veriut për ndarjen e saj.

Reagimi i disa akterëve kyç mbetet i paparashikueshëm. Rusia mund ta pengojë konsensusin brenda Grupit të Kontaktit dhe t’i bllokojë vendimet në Këshillin e Sigurimit; jo të gjitha shtetet anëtare të BE-së pajtohen me zgjidhjen përfundimtare të pritshme. Përderisa është e paqartë nëse Serbia do të rezistojë seriozisht apo vetëm simbolikisht ndaj pavarësisë së Kosovës, ajo me siguri do të përkrahë tendencën e serbëve të veriut për tu ndarë tërësisht nga Kosova e pavarur. Por, dy të tretat e serbëve të Kosovës që jetojnë në jug të lumit Ibër ende nuk janë duke planifikuar të largohen nga Kosova: a do t’i urdhërojë Beogradi ta lëshojnë Kosovën apo do t’i lejojë ata t’i përshtaten një ambienti të ri. Çështje tjetër kontestuese është nëse SHBA-të dhe BE-ja do t’i mbështesin me veprime konkrete qëndrimet e tyre të vazhdueshme verbale për mos ndarje.

Drejtimi në të cilin gjërat duket se janë duke lëvizur ofron mjaft potencial për jostabilitet. Kryesisht për shkak të Rusisë, me gjasë Këshilli i Sigurimit do të aprovojë vetëm formulat që ngjasojnë me pavarësinë e Kosovës. Ahtisaarit do t’i duhet ta zhveshë paketën e marrëveshjes nga të gjitha elementet simbolike dhe disa elemente funksionale të pavarësisë në mënyrë qe ajo të mund të aprovohet nga Këshilli.

Përkundër mohimit të zyrtarëve ndërkombëtarë, marrëveshja që do të zbatohet mund t’i përngjajë më tepër marrëveshjes së Dejtonit për Bosnjë se sa asaj të Ohrit për Maqedoni. Prerogativat e parashikuara për ICR (Përfaqësuesin e Komunitetit Ndërkombëtar) për periudhën pas statusore po zgjerohen, dhe është parashikuar një transfer i pakompletuar i kompetencave tek Qeveria e Kosovës. Dallimet e mëdha në mes të shqiptarëve dhe serbëve të Kosovës si dhe frika nga një eksod apo shuarje të komunitetit serb në Kosovë, kanë shtyrë Ahtisaarin që të dizajnojë dispozita për decentralizimin, të cilat izolojnë në masë të madhe shumicën e serbëve nga Pristina, dhe i mundësojnë Beogradit influencë të vazhdueshme mbi ta. Me këtë shpresohet se do të mundësohet një tranzicion paqësor dhe stabil. Çmimi i kësaj do të jetë funksionimi i vështirë institucional i këtij aranzhimi i cili do të duhet të rishikohet më vonë për arsye të procesit të integrimit në BE.

Stabiliteti relativ gjatë vitit të kaluar në Kosovë nuk duhet ta inkurajojë Komunitetin Ndërkombëtar për të pasur luksin për të tentuar t’i akordojnë të dy palët. Kjo u mundësoi organizimin e procesit të kushtetutës së re, që kishte për qëllim t’i çrregullojë planet e Komunitetit Ndërkombëtar për Kosovën, duke ndihmuar në këtë mënyrë Beogradin të konsolidojë praktikat retrogressive elektorale dhe ideologjitë e epokës së Millosheviqit. Me 10 nëntor, Ahtisaari u pajtua që ta shtyj prezantimin e propozimit të tij pasi që Beogradi caktoi datën 21 janar 2007 si datë për mbajtjen e zgjedhjeve parlamentare.

Është me rëndësi që të mos ketë rrëshqitje (shtyrje) të tjera. Shtyrja e mëtutjeshme nuk do të konsiderohet nga Beogradi si thirrje për bashkëpunim në procesin e rregullt të Kosovës por si një mundësi tjetër për ta rrënuar atë. Brishtësia sociale dhe politike e shqiptarëve të Kosovës i ofron Beogradit një mundësi të fundit për ta ndryshuar rezultatin. Çdo shtyrje më tutje në vitin 2007, në mënyrë të vazhdueshme do të testojë kohezionin e shqiptarëve të Kosovës. Politikanët u kanë premtuar përkrahësve të tyre pavarësi deri në fund të vitit dhe nuk kanë artikular kurrfarë vizioni për periudhën pas statusit. Ata disponojnë kapacitete minimale për ta implementuar saktësisht koreografinë komplekse të cilën Bashkësia Ndërkombëtare e parasheh si krijim të pavarësisë.

Sa më gjatë që shqiptarët e Kosovës detyrohen të presin, aq më e madhe është mundësia që ata ta diskreditojnë vetveten me veprime të njëanshme për pavarësi ose trazira. Përkrahja dhe simpatia ndërkombëtare do të zbehet sikur pas trazirave të Marsit të vitit 2004. Kjo do t’u jepte fund përpjekjeve për mbajtjen e serbëve në veri në një Kosovë shumetnike dhe do të shihnim shumë prej tyre duke u larguar nga jugu. Në vend të mbylljes përfundimtare të çështjes së kufijve të Ballkanit perëndimor me një marrëveshje të drejtë për Kosovën, do të hapej një kapitull i ri i destabilizimit.

Prishtinë/Bruksel, 10 Nëntor 2006