Report / Europe & Central Asia 03 Децембар 2002 2 minutes

Naoružavanje Sadama: Jugoslovenska Veza

IZVEŠTAJ

Demokratska vlada koja je izabrana u Beogradu 2000. godine nije prestala sa znatnim kršenjem sankcija na izvoz oružja kojim se više godina bavila prethodna vlada, pod Miloševićevom diktaturom. NATO (SFOR) trupe, koje su izvršile raciju fabrike aviona u Republici Srpskoj, u Bosni, 12. oktobra 2002. godine pronašle su dokumenta pomoću kojih je počeo da se diže veo tajne ovog značajnog skandala. Prema istraživanju ICG-a, kao i sudeći prema početnim otkrićima i pričama koje su se posle toga pojavile u štampi u Srbiji, izgleda da se, uprkos promeni vlade, nastavilo s trgovinom oružjem od znatne novčane vrednosti sa Irakom i Liberijom.

U slučaju Iraka, medjunarodna zajednica mora još da ustanovi ili razjasni mnoge važne pojedinosti, ali već je sada jasno da je Savezna Republika Jugoslavija (SRJ) bila umešana u transakcije s raketnom, avionskom i hemijskom tehnologijom i opremom koje su u suprotnosti sa sankcijama Ujedinjenih nacija. Ove transakcije možda su doprinele naporima Sadama Huseina da razvije primitivnu krstareću raketu i da održi ili razvije kapacitete hemijskog oružja, kao i da popravi ili sačuva svoju konvencionalnu vojnu moć u odnosu na protivvazdušnu odbranu, artiljeriju i bezbednost bunkera. Izgleda da nuklearni materijal koji se koristi za oružje nije bio uključen, iako mogućnost transfera nuklearne tehnologije trećim zemljama iziskuje dalje istraživanje. Obimno, iako ne tako tehnički sofisticirano, jugoslovensko naoružanje takodje se prodavalo Liberiji, koja se isto tako nalazi pod embargom UN na oružje.

Ova aktivnost postavlja ozbiljna pitanja o tome koliko se Beograd promenio od doba Miloševića, ili čak pošto je postojala nepodeljena, ujedinjena Jugoslavija - posebno u pogledu poštovanja medjunarodnih obaveza (obaveze po konvencijama za kontrolu naoružanja kao i sankcije UN), snaga mreža iz komunističkog doba koje povezuju vojnu, industrijsku i kriminalnu elitu, i spremnost ili sposobnost civilnih političkih lidera da kontrolišu sektor bezbednosti.

Značajni elementi aktivnosti oko oružja, kao što je pokazala racija od strane NATO, bile su rasprostranjene preko granica i uključivale su ne samo srpski entitet u Bosni već i Federaciju. Crna Gora je isto tako bila uključena. Vlast na vrhu, uključujući i predsednika Koštunicu, saveznog premijera Pešića, srpskog premijera Djindjića, ministra odbrane Radojevića, načelnika Generalštaba, i saveznog i republičkog ministra unutrašnjih poslova, ili su znali za prodaju i nisu ništa učinili da to zaustave - ili je trebalo da budu upoznati i da deluju.

Ova otkrića otvaraju uvid u stvarne strukture moći unutar jugoslovenske politike. NastavLJANJE specijalnog odnosa sa Irakom (i sa Liberijom) pokazuje da još uvek ne postoji civilna kontrola vojske, da su veze izmedju kriminalističkih, vojnih i političkih elemenata široko rasprostranjene, i da su vodeći ljudi iz doba posle Miloševića, Koštunica i Djindjić, ili bili nisu bili u stanju ili nisu bili spremni da preuzmu civilnu kontrolu vojske ili uklone Miloševićeve prisne prijatelje sa položaja na vrhu.

Politički lideri u Beogradu i medjunarodna zajednica moraju da razreše skandal sa oružjem i napadnu osnovne probleme koje on ilustruje. Krajnja odgovornost za ovaj dvostruki zadatak pada na vladu SR Jugoslavije. Medjutim, politička paraliza koju je proizvela dugotrajna borba za vlast izmedju Koštunice i Djindjića, kao i očigledno približavanje interesa izmedju mnogih političara i trgovaca oružjem, dovode do toga da će verovatno ozbiljne dopunske mere biti preduzete jedino ako medjunarodna zajednica insistira - čvrsto i dosledno.

Ulozi su veliki. Neuspeh reformi ostavio bi SRJ kao potencijalnu pretnju regionalnoj stabilnosti. Pomeranje ove važne balkanske zemlje u pravcu Evro-Atlanske integracije zahteva od medjunarodne zajednice da upotrebi sva diplomatska i ekonomska sredstva koja ima na raspolaganju kako bi oslabila široko rasprostranjene ostatke stare garde i ojačala reformatore u Beogradu. Prošlo je vreme specijalnog tretmana Jugoslavije, pošto se oslobodila Miloševića.

Beograd/Brisel 3. decembar 2002.

Download pdf to continue reading the full report

Executive Summary

The democratic government elected in Belgrade in 2000 did not end the extensive busting of arms sanctions engaged in for many years by its predecessor, the Milosevic dictatorship. The NATO (SFOR) troops who raided an aircraft factory in Bosnia’s Republika Srpska on 12 October 2002 found documents that have begun to strip the veils of secrecy from this significant scandal. From ICG’s own investigations, as well as from those initial revelations and stories that have appeared subsequently in the Serbian press, it appears that arms deals of considerable monetary value continued with Iraq and Liberia despite the change of administrations.

In the case of Iraq, the international community still needs to ascertain or clarify many important details, but it is already apparent that the Federal Republic of Yugoslavia (FRY) has engaged in transactions respecting missile, aviation and chemical technology and equipment that contravene United Nations sanctions. These transactions may have assisted Saddam Hussein’s efforts to develop a primitive cruise missile and to maintain or develop chemical weapons capabilities, as well as to repair or preserve his conventional military capabilities with respect to air defence, artillery, and security of bunkers. Weapons grade nuclear material does not appear to have been involved though the possibility of nuclear technology transfer to third countries requires further exploration. Extensive, though less technically sophisticated, Yugoslav arms have also been sold to Liberia which is likewise under a UN arms embargo.

This activity raises serious questions about how much has changed in Belgrade since Milosevic’s day, or even since there was a single, unified Yugoslavia – specifically with regard to respect for international obligations (commitments under arms control conventions as well as UN sanctions), the power of Communist-era networks linking military, industrial and criminal elites, and the willingness or ability of civilian political leaders to control the security sector.

Significant elements of the arms activity, as the NATO raid indicates, were spread across borders to include not only the Serb entity in Bosnia but also the Federation. Likewise, there was Montenegrin involvement. Top authorities, including President Kostunica, Federal Premier Pesic, Serbian Premier Djindjic, Defence Minister Radojevic, the Chief of the General Staff, and the Federal and Serbian Interior Ministers either knew about the sales and did nothing to halt them – or should have known and acted.

The disclosures open a window on the real power structures inside Yugoslav politics. That the special relationship with Iraq (and with Liberia) continued indicates that civilian control over the military is still absent, that connections between criminal, military and political elements are extensive, and that the two strongmen of the post-Milosevic era, Kostunica and Djindjic, have thus far been impotent or unprepared to assert civilian control over the military or remove Milosevic cronies from top positions.

Belgrade’s political leadership and the international community must get to the bottom of the arms scandal itself and attack the fundamental problems it illustrates. The ultimate responsibility for these twin tasks falls on the FRY authorities. The political paralysis produced by the long-running Kostunica-Djindjic power struggle as well as the apparent convergence of interests between many politicians and arms merchants, however, make it likely that serious remedial measures will only be taken if the international community insists – firmly and consistently.

The stakes are high. Failure to achieve reform would leave the FRY still a potential threat to regional stability. Moving this important Balkan country toward Euro-Atlantic integration will require the international community to use all the diplomatic and economic tools at its disposal to weaken the extensive remnants of the old guard and strengthen reformers in Belgrade. The time for special treatment for Yugoslavia because it has rid itself of Milosevic has passed.

Belgrade/Brussels, 3 December 2002