Türkçe Türkçe English Visual Explainer Grafik ve Haritalarla Türkiye'deki PKK Çatışması SCROLL Kasım 2016’da çatışmanın yerle bir ettiği Şırnak merkezdeki yıkık binalar arasında yürüyen bir kadın. AFP/ILYAS AKENGIN ANADOLU AJANSI, AFP/Stringer aracılığıyla Share Facebook Twitter Email Table of Contents Key Figures Mapping the Conflict Fatality Categories Changing Theatre of Conflict Fatalities before 2015 Methodology and Terminology Share Facebook Twitter Email ENGLISH Türkçe Chinese French 2015 yılının Temmuz ayında iki buçuk yıllık çatışmasızlık sürecinin sona ermesinin ardından Türkiye güvenlik güçleri ile (Ankara, ABD ve AB'nin terör örgütü olarak kabul ettiği) Kürdistan İşçi Partisi (PKK) arasındaki çatışma neredeyse 40 yıllık tarihindeki en ölümcül safhalarından birine sahne oluyor. 2016’nın ilk yarısında benzeri görülmemiş şekilde güneydoğudaki bazı kentsel merkezlere ve batıdaki metropollere sıçrayan çatışma daha sonra peyderpey tekrar kırsal alanlara kaymıştır. Uluslararası Kriz Grubu 2011'den bu yana tırmanan şiddetin yol açtığı ölümleri açık kaynaklara dayandırarak kayıt altına almaktadır. Bunun için Türkçe yayın organları, bölgede faaliyet gösteren insan hakları kuruluşları, Türk Silahlı Kuvvetleri ve PKK kaynakları açıklamalarını takip etmektedir. Kriz Grubu’nun bu konudaki en güncel analizine buradan ulaşabilirsiniz. Kriz Grubu’nun açık kaynaklara dayandırdığı verilere göre Temmuz 2015'ten beri (son güncelleme: 3 Mart 2023), en az 0 kişi güvenlik güçleri ve PKK arasındaki çatışmalarda veya terör saldırılarında öldü. 0 Siviller Kriz Grubu tarafından silahlı çatışmalara katılmayan kişiler olarak tespit edilen bu grup, çoğunlukla güneydoğudaki kentsel yerleşim alanları ile TAK (“Kürdistan Özgürlük Şahinleri”) tarafından büyük şehirlerde gerçekleştirilen bombalı saldırılarda hayatını kaybetmiştir. (Kriz Grubu yalnızca açık kaynaklar ile doğrulayabildiği isimleri veri tabanına dahil etmektedir). 0 Güvenlik Gücü Mensupları Bu kategori asker, polis ve korucuları kapsamaktadır. Güvenlik güçleri arasındaki dağılımı görmek için buraya. 0 Tanımlanamayan Kişiler Ağırlıklı olarak sokağa çıkma yasaklarının ilan edildiği kentsel bölgelerde ölen 16-35 yaş arasındaki kişileri kapsar. Özellikle kentsel yerleşim alanlarında çatışmaya katılmayanlar ile sivil kıyafetli militanlar arasındaki çizginin net olmaması sebebiyle bu gruptaki kişiler sivil veya militan olarak tanımlanamamaktadır. 0 PKK Militanları Bu kategori, uluslararası alanda terör örgütü olarak tanınan PKK ile onunla bağlantılı gençlik yapılanması YPS (“Sivil Savunma Birlikleri”) ve TAK üyesi militanları kapsamaktadır. Kriz Grubu, gerçekte PKK ölümlerinin sayısının doğrulayabildiğinden daha fazla olduğunu varsaymaktadır. İçişleri Bakanlığı Temmuz 2015’ten beri on binden fazla militanın “etkisiz hale getirildiğini” açıklamıştır. (bkz. Metodoloji ve Terminoloji). Ölen PKK militanlarının ölen güvenlik gücü mensuplarına oranı çatışmanın değişen güç dengesi ile ilgili iyi bir göstergedir. Temmuz 2015’ten bu yana her bir güvenlik gücü mensubu başına ölen PKK militanlarının sayısı dalgalı bir seyir seyretmiştir. Haritalarla Ölümler ve Memleketleri Temmuz 2015'ten beri çatışma ve ölümler daha çok Türkiye'nin güneydoğusunda gerçekleşirken, güvenlik gücü mensuplarının ve PKK militanlarının memleketleri çatışmanın Türkiye'ye daha geniş etkisini ortaya koymaktadır. PKK ile çatışmalarda yaşamını yitiren bir askerin 13 Kasım 2018’de Bursa’daki cenaze törenine katılan yakınları. ANADOLU/Ali Atmaca Filtreleme fonksiyonu ile farklı kategorilere ve tarihlere göre arama yapabilir, ölenlerin memleketlerini görüntüleyebilirsiniz. İlk haritada 100'den fazla ölümün doğrulanabildiği ilçelere de yer verilmiştir. Ölümler Ölümler type: All Date Reset Filters Ölümler per Ölümler per Location Ölenlerin Memleketleri Kırmızı noktalara tıklayarak güvenlik gücü mensupları ve PKK militanlarının memleketlerine göre (il bazında) arama yapabilirsiniz. Ölümler type: All Date Reset Filters Remove Connections Ölümler per Ölümler per Location Legend Kategorilere Göre Dağılım 11 polisin yaşamını yitirdiği ve 78 kişinin yaralandığı Şırnak’ın Cizre ilçesindeki bir polis karakoluna PKK’nın düzenlediği bombalı saldırı sonrasında yükselen duman. Ağustos 2017 (AFP/STR) Temmuz 2015’ten beri en az 1414 güvenlik gücü mensubu militan saldırıları ve PKK ile yaşanan çarpışmalarda hayatını kaybetti. Bunlar arasında 983 asker, 304 polis ve 127 korucu bulunmaktadır. El yapımı patlayıcı (EYP) saldırıları sonucu 559 güvenlik gücü mensubu hayatını kaybetmiştir. Kentsel yerleşim alanlarındaki PKK’lı keskin nişancıların ateş açması sonucu 46, roket güdümlü el bombası veya roketatar sonucu 114 güvenlik gücü mensubu yaşamını yitirmiştir. Ölümlerin geri kalan kısmının karşılıklı çatışmalar ve militan saldırıları sırasında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Ancak bunların tam olarak nasıl gerçekleştiği basındaki haberlere veya askeri kaynakların açıklamalarına yansımamıştır. Temmuz 2015'ten beri yaşamını yitiren güvenlik gücü mensuplarının ortalama yaşı 29'dur. Temmuz 2015’ten beri en az 611 sivil ve 226 “tanımlanamayan kişi” ölmüştür. Yerel insan hakları gruplarının açıkladığı 40 isim iddialara göre Temmuz 2015’ten beri çatışmanın kentsel safhasında ölmüştür. Ancak Kriz Grubu bu isimleri açık kaynak metodolojisi ile doğrulayamamaktadır. Dolayısıyla bu isimler “doğrulanamayan” kategorisine dahil edilmiştir. Temmuz 2015’ten beri en az 4310 PKK militanının öldüğü Kriz Grubu tarafından doğrulanmıştır. PKK öldürülen mensuplarını bazen haftalar, aylar ve hatta yıllar sonra açıkladığı için bunları açık kaynaklar ile doğrulamak güçleşebilmektedir. Temmuz 2015’ten beri en az 3765 militan PKK’nın ana silahlı kanadı HPG mensubu olarak doğrulanmıştır. Öldürülen 538 militan PKK’nın gençlik yapılanması YPS mensubu olarak, 7 militan ise Türkiye’nin batısında saldırılar düzenleyen TAK mensubu olarak doğrulanmıştır. Ölen PKK militanlarının yaklaşık %25'i kadındır. Öldürülen üst düzey PKK militanlarının (PKK tarafından “komutan” olarak sınıflandırılan veya sahada önemli roller verilen) oranı zamanla artmıştır. Temmuz 2015’ten beri Kriz Grubu toplam 439 üst düzey PKK militanının ölümünü doğrulamıştır. Çatışmanın Değişen Sahnesi Daha önce güneydoğunun kırsal alanlarında ve dağlarında yaşanan çatışmalar 2015 sonu ve 2016’nın ilk yarısında ağırlıklı olarak bölgedeki kentsel yerleşim alanlarına yayıldı. Daha sonra çatışma tekrar geleneksel kırsal sahasına kaydı. Türk Silahlı Kuvvetlerine ait bir askeri helikopter PKK’ya karşı Hakkari kırsalında düzenlenen operasyonda yere inmek üzereyken. Aralık 2016 (ANADOLU AGENCY, AFP aracılığıyla/OZKAN BILGIN) Temmuz 2015 Öncesi Ölümler Kriz Grubu’nun 2011’den beri düzenli olarak kaydettiği veriler, PKK’nın tek taraflı ateşkes ilan ettiği ve hükümetin “çözüm sürecini” yürüttüğü Mart 2013 ve Temmuz 2015 arasında şiddetin düşük yoğunlukta devam ettiğini ve az sayıda da olsa ölümün gerçekleştiğini göstermektedir. Kurdish youth clashing with Turkish police in Diyarbakır, in June 2014. AFP/Ilyas Akengin Kriz Grubu verileri Ocak 2011 ve Haziran 2015 arasında en az 153 sivil, 327 güvenlik gücü mensubu ve 558 PKK militanının çatışmalarda öldüğünü göstermektedir. Mart 2013’te başlayan ve Temmuz 2015’te sona eren çatışmasızlık süresince en az 63 sivil, 25 güvenlik gücü mensubu, ve 25 PKK militanı öldü. Ekim 2014’te artış gözlenmesinin sebebi ülke çapında Kürt hareketini destekleyen grupların 6-8 Ekim tarihlerinde Ankara’nın Kobani’deki IŞİD (Irak Şam İslam Devleti) kuşatmasına tepkisiz kalmasını protesto etmek amacıyla yaptığı gösterilerdi. Bu olaylarda 42 sivil hayatını kaybetti. Metodoloji ve Terminoloji Bir kadın Cizre ilçesindeki hasar görmüş evinin camından dışarıya bakarken. 8 Mart 2016, AFP/Ilyas Akengin Ölümcül ihtilaflara ilişkin verilerin görselleştirilmesi Kriz Grubu analistleri için çatışma dinamiklerini daha derinden inceleme imkânı sunmaktadır. Bu çalışmanın karar alıcılar ve çatışma çözümü/ dönüşümü üzerinde çalışan aktörler için de faydalı olabileceği kanaatindeyiz. Kriz Grubu 2011’den beri PKK çatışmasında öldüğü açıklanan isimleri açık kaynaklar ile doğrulayarak veri tabanında kayıt altına almaktadır. Çatışmaların yeniden alevlenmesi ile ölümlerin toplam sayısı konusundaki belirsizliğe ışık tutmak amacıyla Kriz Grubu Temmuz 2015’ten beri öldüğü açıklanan kişilerin ismini açık kaynak metodolojisi ile doğrulayarak veri tabanına dahil etmektedir. Yalnızca ismi açıklanmış olan kişiler Temmuz 2015 sonrası verilere dahil edilmiştir. Açıklanan isimler basında çıkan haberler ve/veya sosyal medya aramaları aracılığıyla yaş, memleket gibi biyografik veriler, özgün fotoğraflar, cenaze törenlerine ait fotoğraf veya haberler, ve/veya ölen kişinin ailesi ve yakınları ile basında çıkan röportajlara dayandırılarak doğrulanmaktadır. Kriz Grubu bu çalışmasını dayandırdığı veri setini üçüncü kişiler ile paylaşmamaktadır. Bu çalışmamız ile ilgili geribildirimlerinize çok değer veriyoruz. Geribildirim için media@crisisgroup.org'a e-mail yoluyla ulaşabilirsiniz. Her kategori için başvurulan veri toplama ve doğrulama yöntemi ile ilgili daha fazla bilgiye aşağıdan ulaşabilirsiniz. State Security Force Members Turkey's state security force members are composed of soldiers, police officers and village guards. Crisis Group uses press reports of funerals and official announcements by the Turkish Armed Forces to verify fatalities in this category. In addition to individuals killed in direct clashes with PKK militants, security force deaths include security officials targeted as such, but slain while off duty. Crisis Group does not count traffic accidents, suicides or other non-conflict fatalities unless they are explicitly linked to security operations. Hide Civilians and Individuals of Unknown Affiliation Civilian deaths are checked by Crisis Group via reports in Turkish-language press, as well as by reports from local human rights groups, including the Turkish Human Rights Foundation (TIHV) which has a strong track record as dependable sources of named fatalities. Those fatality claims are subsequently confirmed by Crisis Group, which considers an individual a civilian if they can be affirmed as non-combatants by press reports or other sources, if their age or other factors made their participation in armed hostilities unlikely, or/and if they died outside an active conflict zone. The line between civilian and combatant has been blurred by the emergence of plainclothes PKK youth militias in urban areas throughout the south east, in particular between December 2015-June 2016. As a result, some individuals could not be positively identified as civilians, though they also remain unclaimed by the PKK or its affiliates. Crisis Group classifies individuals between the ages of 16 and 35 killed in areas of armed clashes and not identifiable as either civilians or combatants as “individuals of unknown affiliation”. Hide PKK Militants Militants are identified through reports from the Turkish language press or from media outlets directly affiliated with the People's Defense Force (HPG) -- the most active military wing of the PKK in Turkey; the Civil Protection Units (YPS); and the Kurdistan Freedom Falcons (TAK) -- the PKK affiliate (considered an “offshoot with no operational ties to the PKK” by some researchers), all of which release names and biographies of killed militants. Confirmation of militant deaths is limited by the PKK's practice, the reasons for which are unknown, to sometimes announce the names of dead militants weeks, months, or even years after they are killed, adding a delay to the PKK militant fatality count. Turkish officials claim that over 10,000 PKK militants were “neutralised” since July 2015. Crisis Group only counts fatalities which can be confirmed through its open-source methodology, and its numbers should not be seen as a refutation of fatality claims made by the Turkish government. The exact day of death cannot be established for over 100 confirmed fatalities, including civilians, “individuals of unknown affiliation” and PKK militants. These individuals overwhelmingly died in urban areas under prolonged curfews or in remote mountainous regions, and only the week or month of their deaths can be identified by Crisis Group. In the Crisis Group database, their names are added to the last day of each identified week or month. Crisis Group classified as seasoned those PKK militants the HPG announced as “commanders” or attributed substantial battlefield roles to (ie, leading a group of militants in the battlefield, being responsible for operations in a certain location). Where available, data for seasoned militants was cross-checked with militants’ date of joining, age and whether they were classified as “senior” in Turkish-language news. Militant fatalities announced as senior by the Turkish military, but not classified as such by the HPG were not included. Hide