Report / Europe & Central Asia 23 Октомври 2003 3 minutes Македонија: Без простор за самозадоволство Скорешните настани бараат креаторите на политиката значително да ја ревидираат општо прифатената оценка дека Македонија е најважната политичка “успешна приказна” на Балканот. Всушност, Македонија е неразвиена постконфликтна држава што во голема мерка сèуште е под голем ризик, неспособна, оперативно или политички, целосно да ги реши безбедносните предизвици, без нарушување на се уште несигурната етничка рамнотежа. Share Facebook Twitter Email Linkedin Whatsapp Save Print Download PDF Full Report Also available in Albanian Albanian Macedonian English ИЗВРШНО РЕЗИМЕ Скорешните настани бараат креаторите на политиката значително да ја ревидираат општо прифатената оценка дека Македонија е најважната политичка “успешна приказна” на Балканот. Всушност, Македонија е неразвиена постконфликтна држава што во голема мерка сèуште е под голем ризик, неспособна, оперативно или политички, целосно да ги реши безбедносните предизвици, без нарушување на се уште несигурната етничка рамнотежа. Само анализа на основниот динамичен немир во Македонија, од криминалот и слабата полиција, до подеднакво слабата економија и корупцијата, ќе и овозможат на државата што едвај ја избегна војната во 2001 година да обезбеди долготрајна стабилност. Поточно, Македонија се уште не може да опстане безбедносно, без присуство на меѓународни безбедносни сили. Точно е дека умерената македонска влада, предводена од Премиерот Бранко Црвенковски и поранешниот лидер на бунтовниците, Али Ахмети, имаше успеси. И двајцата остануваат посветени на Охридскиот мировен договор и единството на државата. Откако тие победија на изборите во 2002 година, политичката реторика беше смирена. Црвенковски и Ахмети реагираа одговорно, а понекогаш дури и храбро кога стануваше збор за чувствителни прашања, вклучувајќи ја и легализацијата на тетовскиот универзитет (кој долго време беше симбол за етнички тензии) и употребата на албанскиот јазик во Парламентот и на државниот пасош. Сепак, напредокот со симболичките работи не беше следен со напредок во суштинските работи. Реформата во безбедносниот сектор заостанува, исто како и децентрализацијата и напорите да се зголеми бројот на Албанците во јавниот сектор и два клучни елементи на Охридскиот договор. Значителните мерки за сузбивање на корупцијата пропаднаа. Уште посериозно е што и криминалците и екстремистите сè уште претставуваат директна закана. Мултиетничка полиција зголемено го рефлектира одразот на локалната популација, но таа се уште се бори да воспостави ред и мир. Убиствата се зголемени за една третина во однос на претходните три години, а серија од експлозии на бомби, киднапирања и истрели придодадоа кон чувството на беззаконие. Слабата комуникација за безбедносните прашања честопати ги поттикнуваше етничките тензии внатре во Владата и меѓу етничките заедници; ова, а не некакво си организирано “пан-албанско” насилство, е најголемата тековна опасност за стабилноста. Овие работи избија на површина на почетокот на септември 2003 година кога полицијата започна една остра акција за фаќање на еден злогласен криминалец, Албанец. Операцијата го разбесни Ахмети, оставајќи го отворен за политички напади, соочувајќи ја Владата со најсериозна внатрешна конфронтација досега. Престапникот остана на слобода и, и покрај напорите да се ублажи чувствителноста, кај многумина Албанци повторно се јавува обновен сомнеж дури и кон етнички мешаната полиција. Според неодамнешното истражување на УНДП, цели две третини од Македонците и Албанците очекуваат нов конфликт, сред растечката загриженост за стагнирачката економија. Хуманитарните работници ја опишуваат поларизацијата на етничките заедници во поранешните кризни региони, додека малцинствата продолжуваат да се соочуваат со различни форми на притисок. Горките расправии за училиштата го оневозможуваат посредувањето. Невработеноста е се уште голема и создава потенцијални прилики за несовесните синдикални лидери да поттикнат немири. Во меѓувреме, можноста од нова нестабилност ги држи странските инвеститори подалеку, а економијата загушена. Етничките Албанци се спротивставија дури и на обичните и добро навестени полициски акции, а исто така го намалуваат чувството на заедничка одговорност, кое е потребно на Охридскиот договор. Тензии се јавија и помеѓу Албанците и Турците, кои се плашат дека Охрид води кон “бинационална” држава, во која Албанците и Македонците ќе доминираат. Поранешниот Премиер Љубчо Георгиевски и лидерот на ДПА, Арбен Џафери, премногу сакаат да играат на картата на вознемиреност и анимозитети, отворено работејќи на поткопување на Охридскиот договор, одејќи дури и до поттикнување на поделба на Македонија. Македонските лидери и странските медијатори честопати се соочиле со предизвиците со чувство на самозадоволство. Наместо да се конфронтираат со радикализмот на Георгиевски и Џафери, на моменти дипломатите служеа како нивни апологетичари. Роковите во Охридскиот договор премолчено се пречекоруваат, а важните напори за исцртување на општинските граници, предавањето на надлежностите на општините, како и претстојното објавување на пописните резултати општо се коментираат со спуштање на рамениците. Премногу често Премиерот Црвенковски имплементацијата на Охридскиот договор ја претвори во игра на повторни договарања. Умерениот Ахмети ја толерираше неумешноста на неговите партиски министрѕ и виде како значително се лизга неговиот авторитет меѓу Албанците. Некои од неговите поддржувачи се сомневаат дека премиерот намерно сака да ја прикаже неговата партија во лошо светло. Без поконцентрирани напори за вистинска имплементација на Охридскиот договор, за воспоставување на ред и мир, без борба против корупцијата и стимулирање на економијата, постојниот релативен мир може наскоро да се наруши. На Македонија се уште и е потребна помош за безбедноста. Успешната воена мисија на ЕУ “Конкордија” треба да остане и после крајот на нејзиниот мандат на 15 декември 2003 година, се додека полициската мисија на ЕУ "Проксима" не се воспостави во целост и не ги надомести клучните недостатоци во разузнавање и координација во безбедносниот сектор, а македонската полиција и Влада се оспособат да преземаат ефективни операции и да се справат со политичките притисоци од нивното преземање. Исто така, потребно е да се затвори на наследството од конфликтот во 2001 година. Нема оправдување за понатамошното одложување на испитувањето на неколкуте потенцијални случаи на воени злосторства, обновата на една дузина на уништени цркви и џамии и да се разреши случајот со дваесетте исчезнати луѓе. Донаторите мора да инсистираат медиумските институции што исчезнуваат, а кои тие ги финансираат, да почнат да функционираат, особено во областа на следењето и контролирањето на говорот на омразата. Сепак, ниту еден од овие чекори нема да се преземе без поголема трезвеност и со помалку самозадоволувачка оценка за постигнувањата на Македонија до денес. Скопје/Брисел, 23 Октомври 2003 Download pdf to continue reading the full report Executive Summary Recent events require that policymakers revise substantially the conventional assessment that Macedonia is the foremost political “success story” of the Balkans. In fact, it is an underperforming post-conflict country still very much at risk, unable to tackle – operationally or politically -- its security challenges without upsetting an uncertain ethnic balance. Clear-eyed analysis of the dynamics driving unrest, from criminality and weak policing to an equally weak economy and corruption, is needed if a country that narrowly avoided war in 2001 is to secure long-term stability. Specifically, Macedonia cannot yet safely do without the presence of an international security force. It is true that the moderate government led by Prime Minister Branko Crvenkovski and former rebel leader Ali Ahmeti has had successes. Both are committed to the Ohrid peace agreement and national unity. Since they won the 2002 election, political rhetoric has become less heated. They have acted responsibly and, at times, even courageously on sensitive issues, including moving toward legalising Tetovo University (long a symbol of ethnic tensions) and use of the Albanian language in parliament and on passports. However, progress on symbolic issues has not been matched by progress on substance. Security sector reform has lagged as has decentralisation and efforts to boost Albanian public sector employment – all key components of the Ohrid agreement. A high profile crackdown on corruption has stumbled. Most seriously, criminals and extremists continue to present a direct threat. The police increasingly reflect the multiethnic population’s make-up but still struggle to impose law and order. Murders are up by a third over three years, and a series of bombs, kidnappings and shootings have added to the sense of lawlessness. Poor communication on security matters often stokes ethnic tensions within the government and between communities; this, rather than any organised “pan-Albanian” violence, is the greatest current risk to stability. These issues came to a head in early September 2003 when a heavy-handed police operation failed to capture a notorious Albanian outlaw but infuriated Ahmeti, leaving him exposed politically and presenting the government with its most serious internal confrontation. The outlaw remains at large and, despite efforts to accommodate local sensitivities, many Albanians have developed renewed suspicion towards the police. According to a recent UN survey, a two-thirds of Macedonians and Albanians expect more conflict amid growing concerns over a stagnant economy. Aid workers describe ethnic polarisation in the former crisis areas, as minorities continue to face multiple pressures. Bitter disputes over schools defy mediation. Unemployment remains high and has created potential for ambitious labour leaders to spark unrest. The prospect of more instability keeps foreign investment low and the economy throttled. Ethnic Albanians have resisted even benign, well-notified police operations and otherwise tended to undermine the sense of mutual responsibility the Ohrid agreement needs. Tensions have also emerged between Albanians and Turks who fear that Ohrid is producing a “bi-national” state dominated by Albanians and Macedonians. Former Prime Minister Ljubco Georgievski and senior Albanian politician Arben Xhaferi have been all too willing to play on anxieties and animosities, openly undermining Ohrid and even urging Macedonia’s ethnic partition. Macedonia’s leaders and international mediators have too often approached challenges with complacency. Instead of confronting the radicalism of Georgievski and Xhaferi, diplomats have been their apologists. Ohrid deadlines often slip without comment, while the redrawing of municipal boundaries, transfer of powers to municipalities, and the forthcoming release of census results bring shrugs. Too often Prime Minister Crvenkovski has turned Ohrid implementation into a zero-sum negotiation. The moderate Ahmeti has tolerated ineptitude among his party’s ministers and seen his authority among Albanians slip markedly. Some of his supporters suspect the prime minister of deliberately making their party look bad. In the absence of a more concerted effort to implement Ohrid, establish law and order, fight corruption and stimulate the economy, the relative calm could soon unravel. Macedonia still needs security assistance. The EU’s “Concordia” military mission should stay beyond its putative end date of 15 December 2003, until its “Proxima” police mission is fully established and has made up key intelligence and coordination deficiencies in the security sector, and Macedonia’s police and government are able both to conduct effective operations and manage the political fallout. There is also a need to close out the legacy of the 2001 fighting. There are no excuses for further delay in screening the handful of potential war crimes cases, rebuilding a half-dozen destroyed churches and mosques and resolving the twenty missing persons cases. Donors must insist that moribund media institutions they fund begin to function, particularly in the monitoring and control of hate speech. However, none of these steps is likely to be taken without a more sober, less self-congratulatory assessment of Macedonia’s track record to date. Skopje/Brussels, 23 October 2003 Related Tags More for you Commentary / Balkans The Western Balkans: Fragile Majorities Commentary / Europe & Central Asia New Balkan Turbulence Challenges Europe