Briefing / Europe & Central Asia 12 Јануари 2006 4 minutes Македонија: Тетеравење кон Европа Share Facebook Twitter Email Linkedin Whatsapp Save Print Download PDF Full Report Also available in Albanian Albanian Macedonian English РЕЗИМЕ Одлуката од самитот на Европската унија во декември 2005 година, да ù додели кандидатски статус на Македонија, е значителен чекор на патот на земјата кон европска интеграција. Меѓутоа, отворената природа на одлуката, без датум за почеток на разговорите за пристапување, ги покажува практичните и политичките предизвици со кои земјата сè уште се соочува за да стане стабилна пост-конфликтна демократија. Спроведувањето на Охридскиот рамковен договор, кој стави крај на започнатата граѓанска војна во 2001 година е скоро завршено и во тек се суштински реформи; сепак, напредокот, иако значителен, останува релативен. Меѓународната заедница треба да го задржи притисокот на владата за оваа да делува побрзо и посериозно во виталните сектори, вклучувајќи ја полицијата, а особено судството, бидејќи тие сè уште заостануваат, и практичната примена таму често не ја следи реториката на владата. Како и темпираното американско признавање на уставното име на Македонија во ноември 2004 година, одлуката на ЕУ значително го подобри престижот и самодовербата на земјата. Меѓутоа, внимателниот јазик кој се употреби покажува дека ЕУ ќе продолжи да притиска, како што и треба, за поголеми раздвижувања на повеќе фронтови. Реформите во полицијата и во судството се особено клучни прашања за просечниот Македонец, но овие полиња не се само услов за членство во ЕУ, туку и директно влијаат на способноста на коалицијата одговорно да владее. Полициските реформи зацртани во Охрид значително напредуваа во однос на вработување и обука на нови полицајци, зголемување на бројот на Албанците во службата, и преземање на одговорноста за границите. Но, сè додека владата не навлезе подлабоко под површината и не се зафати со фундаменталните прашања на управувањето, вклучувајќи и децентрализација на овластувањата и воспоставување на систем на заслуги при напредување во службата, полицијата нема да стане транспарентна и одговорна услуга на заедницата. Судскиот систем останува нереформиран и нефункционален. Земја од два милиона жители има 1,2 милиони заостанати случаи. Гломазниот систем, кој сè уште е под влијание на извршната власт и на корупцијата, им служи на спротивните политички интереси. Меѓународната заедница доцна го сфати проблемот, само откако судскиот систем започна да го загрозува напредокот во другите области. Владата подготви неколку уставни амандмани насочени кон подобрување на независноста на судството, вклучувајќи и траен мандат и дво-третинско мнозинство за назначувањата на судиите, но сега мора да ги спроведе овие мерки и да преземе итни чекори за да го подобри квалитетот и да ја зголеми одговорноста со искоренување на корумпираните и некомпетентни судии и со обука на оние кои се способни и квалификувани. Две прашања кои не се поврзани едно со друго бараат во 2006 година да им се посвети особено внимание. Неизбежното враќање на четирите случаи на воени злосторства од Хашкиот трибунал се заканува да ги разбуди духовите на конфликтот од 2001 година и да стане предизвик за неадекватниот судски систем. Начинот на кој ќе се разгледуваат овие случаи, оперативно и политички, ќе има влијание на домашната политика и на односите на Македонија со меѓународните партнери. Зголемените тензии во Исламската заедница и расправиите на нејзините лидери кои излегоа на виделина, во јавноста го отворија прашањето за тоа дали на земјата ù се заканува радикалниот ислам. Нема вистинска закана од вехабистите, но етничките албански лидери се загрижени дека борбата за власт може лошо да се одрази на нивната заедница и со неа да манипулираат политичките непријатели. Иако се чини дека несигурноста која кулминираше со референдумот во ноември 2004 година, вклучувајќи ја и загриженоста за поделбата на силите меѓу етничките заедници и краткото појавување на група на вооружени етнички Албанци во предградијата на Скопје веќе ја нема, Македонија е сè уште незрела демократија, ранлива пред оние кои сакаат да го присвојат или да го експлоатираат несовршениот процес на реформи. Патот кон Европа ќе биде сигурен само ако ги спроведува неопходните иницијативи и ако се справува со политичките предизвици пред тие да прераснат во кризи. Ова се неколку неопходни чекори во таа насока: Судство. Меѓународната заедница и Македонија треба да лобираат пред Хашкиот трибунал враќањето на четирите случаи да се одложи барем до крајот на 2006 година (а најдобро до 2008 година), додека донаторите работат на брзи реформи во судството, вклучувајќи и специјализирани обуки на судиите за сериозни кривични дела; форензички техники; реални програми за заштита на сведоци, како и суд за сериозни кривични дела. Кога уставните амандмани ќе се усвојат, владата мора брзо да се ослободи од корумпираните судии и оние кои не работат, да основа нов административен суд за прекршоци, и академија за постојана обука на судии и обвинители. Полиција. Законот за полиција кој сè уште не е донесен треба да ги пренесе овластувањата на повеќе, а не на помалку полициски области. На Единицата за професионални стандарди треба да ù се обезбедат персонал и ресурси (вклучувајќи и присуство на ЕУ) за таа да може да истражува случаи на внатрешна корупција и на полициска злоупотреба, како и да воведе градење на кариера врз основа на заслуги, вклучувајќи и брза програма за најдобрите и најбистрите офицери и приправници, која треба да се подготви. Полицијата исто така треба повеќе да ја координира работата со другите владини тела. ЕУ. Користејќи персонал и експертиза од претходната мисија Проксима и од нејзиниот преоден наследник ЕУПАТ, Брисел треба да започне со нова мисија во јуни 2006 година, со повеќе финансиски и човечки ресурси. Одговорна пред Специјалниот претставник на ЕУ, таа треба да има мандат да ги прошири своите овластувања на целиот сектор правда, вклучувајќи ги и судиите, обвинителите и затворите. Треба да постави советници во министерствата за правда и за внатрешни работи, во јавното обвинителство и во скоро основаните регионални полициски штабови. Специјалниот претставник на ЕУ треба исто така да работи со владата за таа да постави советник за правда и внатрешни работи во кабинетот на Премиерот кој ќе има за задача да ги турка реформите и да координира меѓу министерствата и другите владини тела. Скопје/Брисел, 12 јануари 2006 година Download pdf to continue reading the full report I. Overview The European Union summit’s December 2005 decision to grant EU candidacy status is a significant milestone on Macedonia’s path to European integration. However, its open-ended nature, with no start date for accession talks, indicates the practical and policy challenges the country still faces to become a stable post-conflict democracy. Implementation of the Ohrid Framework Agreement, which ended incipient civil war in 2001, is nearly complete and essential reforms are underway but progress, while significant, is also relative. The international community needs to keep pressure on the government to move faster and more seriously in vital sectors, including the police and especially the judiciary, which still lag and where on-the-ground implementation often does not keep pace with government rhetoric. Just as the aptly-timed American recognition of Macedonia’s constitutional name did in November 2004, the EU’s decision gave an important boost to prestige and self-confidence. However, the cautionary language used indicates the EU will continue to press, as it should, for more movement on a number of fronts. Police and judicial reform are particular issues of critical concern for average Macedonians as well as their political leaders. Progress on them is not only a prerequisite for EU membership but also directly impacts coalition ability to govern responsibly. The police reform mandated by Ohrid has made notable progress in recruiting and training new cadets, adding Albanian officers, and assuming responsibility for the borders. But until the government moves beyond a “ticking the box” approach and tackles fundamental management issues, including decentralising authority and instituting a merit-based personnel system, the police will still not be a transparent and accountable community-based service. The judicial system remains unreformed and dysfunctional. A country of two million citizens has a backlog of some 1.2 million cases. The crippled system, which is still subject to excessive executive branch influence and corruption, suits entrenched political interests. The international community recognised the problem late, only after the judicial system began to endanger progress in other areas. The government has drafted several constitutional amendments aimed at promoting judicial independence, including life tenure and a required two-thirds parliamentary majority for appointments, but must now actually implement these measures and take immediate steps to improve quality and accountability by rooting out corrupt and incompetent judges and training the capable and qualified. Two unrelated issues require particular attention in 2006. The imminent return of four war crimes cases from The Hague Tribunal threatens to stir up ghosts of the 2001 conflict and challenge the inadequate judicial system. How these cases are handled – operationally and politically – will have an impact on domestic politics and Macedonia’s relationship with its international partners. Increasing tension within the Islamic community, whose leadership disputes have spilled into the public arena, has raised the question whether the country is threatened by radical Islam. There is no genuine Wahhabi threat, but ethnic Albanian leaders are concerned that the power struggles reflect poorly on their community and could be manipulated by political foes. Although the insecurities which culminated in the November 2004 referendum – including concerns about power-sharing among ethnic communities and the brief emergence of a group of armed ethnic Albanians on Skopje’s outskirts – seem long gone, Macedonia is still an immature democracy, vulnerable to spoilers seeking to hijack or exploit an imperfect reform process. The road to Europe will be secure only if it implements necessary initiatives and manages political challenges before they grow into crises. These are some of the necessary steps: Judiciary. The international community and Macedonia should lobby the Hague Tribunal to delay return of the four cases until at least late 2006 (preferably 2008) while donors work with the government to fast-track judiciary reforms, including specialised training for judges on serious crimes; crime scene investigation techniques; a viable witness protection program; and a court for serious crimes. Once the constitutional amendments are passed, the government must quickly purge corrupt and non-performing judges, set up the new administrative court for misdemeanours, and establish a permanent judicial and prosecutorial training academy. Police. The pending Law on Police should devolve authority to more, not fewer, police districts. Staff and resources (including an EU presence) need to be added to the Professional Standards Unit so it can investigate internal corruption and police abuse, and a merit-based career path, including a fast-track program for the best and brightest officers and recruits, should be developed. The police also need to coordinate work closer with other government agencies. EU. Drawing staff and expertise from the former Proxima and the interim successor EUPAT police missions, Brussels should establish a new mission, to begin in June 2006, with increased financial and staff resources. Reporting to the new EU Special Representative (EUSR), it should be mandated to expand its scope to include the full justice sector including judges, prosecutors and prisons. It should place advisers in the justice and interior ministries, the public prosecutor’s office and the recently established regional police headquarters. EUSR should also work with the government to establish a justice and home affairs adviser in the prime minister’s office charged with pushing reforms and coordination between ministries and other government entities. Skopje/Brussels, 12 January 2006 Related Tags More for you Commentary / Balkans The Western Balkans: Fragile Majorities Commentary / Europe & Central Asia New Balkan Turbulence Challenges Europe