Report / Europe & Central Asia 21 Август 2007 5 minutes Pomeranje Kosova sa mrtve tacke: evropska odgovornost Share Facebook Twitter Е-мејл адреса Linkedin Whatsapp Сачувај Штампај Download PDF Full Report Also available in Albanian Serbian Albanian Russian Français English Rezime Planirana strategija koju su Evropska Unija (EU) i SAD imale kako bi dovele Kosovo do nadzirane nezavisnosti, kroz Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija, propala je pošto je Rusija izrazila nameru da uloži veto. S porastom nestrpljenja među kosovskim Albancima i namerom da uskoro objave unilateralnu nezavisnost u odsustvu prihvatljive alternative, Evropa rizikuje novi krvav i destabilizujući konflikt. Da bi izbegla haos na svom pragu, EU i njene države članice sada moraju da prihvate primarnu odgovornost za dovođenje Kosova do nadzirane nezavisnosti. Rizici za Evropu usled nedelovanja su značajni. Do kraja godine, vođe kosovskih Albanaca će najverovatnije biti pod nepodnošljivim unutrašnjim pritiskom da objave nezavisnost, sa ili bez međunarodne podrške. Ako deluju i ne dobiju podršku, Kosovo bi se podelilo: Srbija bi ponovo zauzela džep zemlje severno od reke Ibar, Srbi iz drugih delova Kosova bi bežali, i osam godina građenja institucija pod međunarodnim vođstvom bilo bi izgubljeno. Implozija bi destabilizovala susedne zemlje, povećavajući pritisak na dalje etničke podele. EU bi se ubrzo suočila sa prilivom izbeglica i osetila bi uticaj podstreka koje bi ti neredi dali mrežama organizovanog kriminala na Balkanu, koje već distribuiraju većinu heroina u Evropi, omogućavaju ilegalne migracije i odgovorni su za skoro trideset procenata žena žrtvi trgovine ljudima širom sveta. Nedelovanje bi takođe diskreditovalo Zajedničku spoljnju i bezbednosnu politiku EU (CFSP) i njene pokušaje da se uspostavi kao verodostojan internacionalni učesnik u konfliktima na drugim područjima. Kao što njihova zvanična bezbednosna strategija navodi, “verodostojnost naše spoljne politike zavisi od konsolidacije naših dostignuća [na Balkanu]”. Što pre EU ili značajna većina njenih država članica objavi spremnost da podrže nezavisno Kosovo, veće su šanse da se predupredi takvo nanošenje štete EU. Kontakt-grupa šest zemalja (Francuska, Nemačka, Italija, Rusija, Velika Britanija i SAD) koja je vodila politiku prema Kosovu odobrila je četvoromesečni period za nove pregovore između Prištine i Beograda. Pregovori su počeli u drugoj nedelji avgusta, ali zbog ušančenih pozicija malo je verovatno da će se postići pomak. Članovi EU i SAD treba da se postaraju da ne ne otkriju plan za nadziranu nezavisnost Kosova sastavljen od strane specijalnog izaslanika generalnog sekretara UN, bivšeg finskog Predsednika Martija Ahtisarija, tokom godinu dana mukotrpne diplomatije (Ahtisarijev plan). Takođe bi trebalo da iskoriste ta četiri meseca da obezbede savez koji će koordinisati prelaz Kosova u nezavisnost. SAD ima značajne obaveze, kako da stane iza svoje odlučne retorike u prilog nezavisnosti Kosova sa više konkretnih akcija ka tom cilju – predsednik Buš nije uspeo da izvrši pritisak na ruskog predsednika Putina na skorašnjem sastanku kraj mora u Kenbunkportu – tako i da iskoriste svoj značajan uticaj na kosovske Albance da bi ostali kooperativni i konstruktivni tokom osetljivih meseci koji slede. Međutim, na kraju EU je ključ. Ahtisarijev plan predviđa slanje specijalnog predstavnika sa velikim brojem članova osoblja da koordinira civilno nadziranje uslovne nezavisnosti i misiju vladavine prava, kao i da kroz kandidaturu za članstvo omogući procese ekonomske podrške i motivacije, koje bi omogućile Kosovu da ne postane propala država. EU je podržala Ahtisarijev plan, ali je jedan broj članica skeptičan u vezi sa nastavkom procesa u odsustvu blagoslova Saveta bezbednosti. Članovi EU i Kontakt-grupe treba da rade vrlo naporno ne bi li pripremili organizaciju za ispunjavanje svojih dužnosti. Generalni sekretar UN Ban Ki-Mun zahtevao je da mu Kontakt-grupa podnese izveštaj o pregovorima između Prištine i Beograda za četiri meseca, do 10. decembra. Ovo je tačka na kojoj, pretpostavivši, pošto to izgleda vrlo verovatno, da se dogovor o rešenju neće postići u tim razgovorima, EU, SAD i NATO moraju biti spremni da pokrenu koordiniranu akciju sa kosovskom vladom za primenu Ahtisarijevog plana, uključujući tranzicioni period od 120 dana koji on predviđa. Taj tranzicioni period treba da se iskoristi da bi se prikupile izjave priznavanja uslovno nezavisne države od što je moguće više vlada; da se usvoji i postavi državotvorno zakonodavstvo i ostale institucije predviđene Ahtisarijevim planom; da vlada Kosova (trenutna ili, u zavisnosti od datuma izbora, njen naslednik) da pozovu EU i NATO da ispune svoje odgovornosti i da ove organizacije to i učine; i da se Privremena administrativna misija Ujedinjenih nacija na Kosovu (UNMIK) povuče na miran način. Na kraju ovog perioda – u aprilu/maju 2008 – Kosovo bi bilo uslovno nezavisno, pod nadzorom EU i NATO. Nije potrebno da sve zemlje članice EU priznaju Kosovo tokom tranzicije, čak ni u aprilu/maju 2008. EU ima procedure – “konstruktivna uzdržanost” i “poboljšana saradnja” – koje dozvoljavaju da se donose odluke i pokreću akcije kada jednoglasnost nije dostupna. Od vitalnog značaja je da EU misije uđu u Kosovo (i da se reformiše NATO misija) u dogledno vreme. Ako taj minimalan stepen ujedinjenosti EU nije moguć, SAD i neke veće evropske zemlje bi morale da pokušaju da reprodukuju osnovne elemente za međunarodni nadzor i bezbednosne misije iz sopstvenih resursa. Pitanje je koliko bi takav ad hoc napor bio održiv za one koji ga učine, i koliko bi bio efektivan u pružanju motivacionih izgleda Kosovu za kasnije evropske integracije. Ono što ne bi bilo pod sumnjom je ogromna šteta koju bi EU nanela sebi time što očigledno nije uspela da deluje kao povezujući internacionalni igrač i suprotstavi se velikim bezbednosnim izazovima na svojoj granici. Bez pokrića Saveta bezbednosti UN za nezavisnost, Srbija će se još teže odreći Kosova. Novu državu će godinama proganjati neopozvana Rezolucija 1244 Saveta bezbednosti, koja je 1999. godine, po završetku konflikta sa NATO, priznala Srbiji formalno zadržavanje suvereniteta u prelaznom periodu nad pokrajinom koju je predala UN. Srbija će nastaviti da se poziva na taj suverenitet i uz pomoć Rusije će pokušati da blokira članstvo Kosova u međunarodnim institucijama. Beograd će se još više protiviti prištinskoj vlasti nad većinski srpskim severom, i međunarodni napori da se odbrani teritorijalni integritet Kosova će oslabiti. Rusija može tražiti da iskoristi ishod u svoje svrhe, u zamrznutim konfliktima na južnom Kavkazu i Moldaviji. Ovo su sve nepoželjne posledice i one su većinom mogle biti izbegnute da je Savet bezbednosti popločao put ka nezavisnosti Kosova pod okriljem Ahtisarijevog plana. Međutim, posledice nedelovanja EU bi bile još gore – za Kosovo, Balkan i samu EU. Vreme je da se ovo shvati i da se deluje. Download pdf to continue reading the full report Executive Summary The preferred strategy of the European Union (EU) and the U.S. to bring Kosovo to supervised independence through the United Nations Security Council has failed, following Russia’s declared intention to veto. With Kosovo Albanians increasingly restive and likely soon to declare unilateral independence in the absence of a credible alternative, Europe risks a new bloody and destabilising conflict. To avoid chaos on its doorstep, the EU and its member states must now accept the primary responsibility for bringing Kosovo to supervised independence. The risks to Europe of inaction are substantial. Before the end of the year, Kosovo Albanian leaders will be under what is likely to be irresistible internal pressure to declare independence, with or without external support. If they act and are not supported, Kosovo would fracture: Serbia reclaiming the land pocket north of the Ibar River, Serbs elsewhere in Kosovo fleeing, and eight years of internationally guided institution-building lost. The implosion would destabilise neighbouring countries, increasing pressure for further fractures along ethnic lines. The EU would quickly experience refugee flows and feel the impact of the boost that disorder would give to organised crime networks in the Balkans that already distribute most of Europe’s heroin, facilitate illegal migration and are responsible for nearly 30 per cent of women victims of the sex trade worldwide. Failure to act would also discredit the EU’s Common Foreign and Security Policy (CFSP) and its efforts to project itself as a credible international actor in conflicts elsewhere. As its own official security strategy declares, “the credibility of our foreign policy depends on the consolidation of our achievements [in the Balkans]”. The sooner the EU, or a significant majority of its member states, declares itself ready to back an independent Kosovo, the better the chances of forestalling such damage to the EU. The six-nation Contact Group (France, Germany, Italy, Russia, the UK and U.S.) that has been guiding Kosovo policy has authorised a four-month period for new talks between Pristina and Belgrade. These started in the second week of August but, given entrenched positions, are highly unlikely to achieve a breakthrough. The EU members and the U.S. should ensure that they do not unravel the blueprint for Kosovo’s supervised independence crafted by the UN Secretary-General’s special envoy, former Finnish President Martti Ahtisaari, during a year of painstaking diplomacy (the Ahtisaari plan). They should also use the four months to secure an alliance that will coordinate Kosovo’s transition to independence. The U.S. has considerable responsibilities, both to match its strong rhetoric on behalf of Kosovo independence with more consistent action toward that goal – President Bush signally failed to press Russian President Putin at their recent seaside summit in Kennebunkport – and to use its unparalleled influence with the Kosovo Albanians to keep them cooperative and constructive during the sensitive months ahead. But ultimately the EU is the key. The Ahtisaari plan foresees it sending a special representative with a large staff to coordinate civilian supervision of conditional independence and a rule of law mission, as well as providing through its membership candidacy processes the economic support and motivation that can ensure an independent Kosovo does not become a failed state. The EU has backed the Ahtisaari plan but a number of its members are sceptical about proceeding with it in the absence of a Security Council blessing. The EU members of the Contact Group need to do heavy lifting to prepare the organisation to meet its responsibilities. UN Secretary-General Ban Ki-moon has requested that the Contact Group report back to him on the Belgrade-Pristina talks in four months, by 10 December. This is the point at which, assuming, as seems overwhelmingly likely, that no agreed solution emerges from those talks, the EU, U.S. and NATO need to be ready to start coordinated action with the Kosovo government to implement the essence of the Ahtisaari plan, including the 120-day transition period it envisages. That transition period should be used to accumulate statements of recognition of the conditionally independent state from as many governments as possible; to adopt and set in place the state-forming legislation and related institutions foreseen by the Ahtisaari plan; for the Kosovo government (the present one or, depending on the date of elections, its successor) to invite the EU and NATO to take up their responsibilities and for those organisations to do so; and for the UN Interim Administration Mission in Kosovo (UNMIK) to withdraw in an orderly fashion. At the end of this period – in April/May 2008 – Kosovo would be conditionally independent, under EU and NATO supervision. Not all EU member states need to recognise Kosovo during the transition or even in April/May 2008. The EU has procedures – “constructive abstention” and “enhanced cooperation” – that allow decisions to be taken and action to be set in motion when unanimity is not available. What is vital is to get the EU missions into Kosovo (and to reform the NATO mission) in a timely fashion. If that minimum degree of EU unity is not possible, the U.S. and some major European states would have to try to reproduce the basic elements of the international supervision and protection missions out of their own resources. How sustainable such an ad hoc effort would be by those making it, and how effective it could be in giving Kosovo the motivational prospect of eventual European integration it needs to flourish, would be questionable. What would not be in doubt is the huge damage the EU would inflict on itself by having so obviously failed to act as a coherent international player to meet a major security challenge on its borders. Without UN Security Council cover for independence, Serbia will be even more reluctant to let go of Kosovo. The new state will be haunted for years by an unrevoked Security Council Resolution 1244, which in 1999, at the end of the conflict with NATO, acknowledged Serbia’s formal retention of sovereignty for the interim period over the province it turned over to the UN. Serbia will continue to claim that sovereignty and, with Russia, will try to block Kosovo’s membership in international institutions. Belgrade will challenge Pristina’s ownership of the Serb-majority north all the harder, and international authority to defend Kosovo’s territorial integrity will be the weaker. Russia may seek to use the outcome for its own purposes in the frozen conflicts in the South Caucasus and Moldova. These are all undesirable consequences, and ones that could largely have been avoided if the Security Council had paved the way to Kosovo’s independence under the Ahtisaari plan. But the consequences of inaction by the EU will be worse – for Kosovo, the Balkans and the EU itself. It is time to recognise this and act. Pristina/Belgrade/New York/Brussels, 21 August 2007 Related Tags More for you Report / Europe & Central Asia Северно Косово: Потврђивање суверенитета усред подељених лојалности Also available in Also available in English, Albanian Commentary / Europe & Central Asia Toward Normal Relations between Kosovo and Serbia